In de jaren 1990 werd het grootste deel van de historische stad Mostar en de oude brug, ontworpen door de beroemde architect Sinan, vernietigd. The Old Bridge werd herbouwd en veel van de gebouwen in de oude stad zijn gerestaureerd.
Bosnië-Herzegovina, de plaats waar oost en west elkaar ontmoeten.’ En: ‘Waar elders vind je een orthodoxe kerk naast een katholieke kerk, een moskee of een synagoge.’
Nergens zo dichtbij zal je een land vinden met zoveel oosterse invloeden. In Sarajevo, de hoofdstad, zijn alleen al meer dan tachtig moskeeën te vinden. De één oud, de ander groot, nieuw en gefinancierd door Saoedi’s. In de oude Turkse wijk, Bascarsija, is een kleurrijke oosterse markt en bij zonsopgang zingt de imam je wakker vanuit zijn puntige ronde toren.
Constantinopel
Bosnië Herzegovina kan niet los worden gezien van haar geschiedenis. Turkse en Oostenrijke troepen hebben eeuwenlang over de lieflijke heuvels gewalst en er hun wetten en regels geïnstalleerd. Het Slavische volk dat sinds de zevende eeuw hier woonde, versplinterde in verschillende religies.
De een ging werken in Constantinopel, de ander kreeg les van een Oostenrijker. De invloedsferen van beide grootmachten uit de geschiedenis zijn nergens zo goed voelbaar als in Bosnië. Doorgaans was dat geen probleem maar in tijden van oorlog werden beide volkeren, beide religies, tegen elkaar uitgespeeld. Het vormen van een Zuid-Slavische Unie (Jugoslavia: Jug=Zuid en Slavia= het Slavische volk) in de loop van de twintigste eeuw was een dappere poging om de volkeren te smeden tot een nieuw collectief.
Maar het heeft niet mogen baten. Oud zeer en nieuw populisme bleken een ideale voedingsbodem voor het vervolg van de conflicten. Joegoslavië haalde de laatste eeuwwisseling niet. Wat er overbleef waren zeven kleine republieken, waarvan Bosnië er eentje is, de meest ongelukkige.
Dayton akkoord
Het is niet voor niets dat deze naam niet lekker bekt. Niemand noemt zich een Bosnië-Herzegoviner, zoals wij ons Nederlander noemen. In Bosnië wonen voornamelijk Serviërs (37%), Bosnische Moslims (48%) en Kroaten (14%). Een gelukkig huwelijk is het niet. Het is een noodoplossing onder internationale druk afgedwongen in de vorm van het Dayton-akkoord, dat in 1995 een einde aan de laatste burgeroorlog maakte.
Bosnië werd hierin opgedeeld in een federatiedeel, grofweg het westen, en de Republika Srpska (Servische republiek) grofweg het noorden een oosten. Bosnië wordt nog steeds goed in de gaten gehouden en het is de vraag of de federatie lang kan bestaan. De onafhankelijkheid van Kosovo heeft in de Servische delen de idee van aansluiting bij Servië gesterkt.
Joegoslavië
Het toerisme komt momenteel goed op gang. Dat merk je aan de hoeveelheid winkeltjes die allemaal prulletjes verkopen die we helemaal niet willen hebben. De bevolking is aardig en vriendelijk, al worden ze er niet blij van als je uitgebreid de ramptoerist gaat spelen. Sommige resten van de oorlog zijn echter de moeite van het bezichtigen waard. Zo is er een tunnel onder het vliegveld van Sarajevo die heeft gediend als vluchtroute en die ook nuttig was voor aanvoer van voedsel en medicijnen.
Ondanks de ongelukkige politieke toestand zijn de Bosniërs hun volksaard trouw gebleven. Al in het oude Joegoslavië stonden ze bekend als de Bon Vivants van de Balkan. Als geen ander houden de mensen in Bosnië van barbecues bij de rivier, van lange zomeravonden in de tuin en van andersoortige feesten die soms wel uitlopen tot 3-daagse evenementen.
Dit ware Bosnië wordt het best geproefd op het platteland. Het is vrij eenvoudig om al toerend door de heuvels en dorpen met de lokale bevolking in contact te komen.
Als je de moeite neemt om een paar woordjes van de taal te leren, dan kan een nachtje kamperen in een appelboomgaard bij een boer al snel uitmonden in een feest waarvoor het hele dorp wordt uitgenodigd. Als je de middag erna vertrekt zal dat doorgaans met omhelzingen en uitwisseling van cadeaus gepaard gaan. Dat is de ware charme van Bosnië.
Sutjeska Nationaal Park
Bosnië Herzegovina biedt de bezoeker een verrassend mooie natuur. Overwegend bestaat het land uit middelgebergte. Rollend hooiland doorkliefd door rivierdalen. Het Sutjeska Nationaal Park vormt hier een uitzondering op.
Dit hooggebergte in het zuiden van het land, met toppen tot over de 2300m, herbergt mysterieuze oerbossen, goed gemarkeerde maar nauwelijks gebruikte wandelpaden, beren, wolven en watervallen.
Over watervallen gesproken, de mooiste is die van Kravica, eveneens in het zuiden. Over een breedte van 100 meter stort de rivier Trebizat zich hier 25 meter naar beneden in een diepblauwe poel die het zelf heeft uitgesleten. Dit is de ultieme zwemplek in Bosnië. Er is een kafana en op de kleine grasvelden om het water kun je picknicken en kamperen.
Sava, de Una, de Bosna, de Drina, de Neretva
Bosnië-Herzegovina is verder het land van de vele en lange rivieren. Zoals de Sava, de Una, de Bosna, de Drina, de Neretva, etc. Vrijwel elk nederzetting ligt aan het water en regelmatig tref je sierlijke watervallen aan. In de meeste rivieren kun je zwemmen al zijn ze snelstromend en dus koud. De bron van de Buna, bij Blagaj, brengt wensen in vervulling als je er een slokje van neemt en er is zelfs een bron (tussen Tuzla en Sarajevo) met Voda Musci, ‘mannenwater’, dat goed is voor de potentie.
Over het algemeen wordt de Una de mooiste rivier van het land genoemd. Deze blauwe rivier, in het Westen van het land, is ideaal voor rafting en de rivier stroomt door de stad Bihac´ wat een heel mooi tafereel oplevert. Bihac´ is trouwens de meest westelijke moslimnederzetting van Europa De Fethija moskee uit de 13e eeuw, staat nog steeds. De Neretva rivier, bij Mostar, komt qua schoonheid op de tweede plaats. Ze wordt ook wel de groenste rivier van de wereld genoemd.
Sarajevo
De hoofdstad van Bosnië Herzegovina was in de jaren tachtig nog een toonbeeld van een multi-etnische stad. Moslims en Serviërs leefden er samen en trouwden zelfs onderling.
Het culturele leven floreerde in deze dagen. Sarajevo is het symbool voor de nostalgie naar de ex-Yu zo als we die in alle zeven de republieken vandaag de dag proeven. Deze nostalgie krijgt vooral vorm in de muziek uit Sarajevo. Bands als Bijelo Dugme, Plavi Orkestar en Crvena Jabuka worden nog steeds uitbundig meegezongen op feesten, ook door jongeren. Anno de dag van vandaag voelt Sarajevo een stuk provincialer.
Tijdens het beleg van de stad, het langste beleg uit de hele Joegoslavische oorlog, verhuisden praktisch alle Serviërs naar het nabij gelegen Pale, dat in no-time van een dorp een stad werd. Het moderne Sarajevo voelt als de Oriënt. Het hart van de stad heet Bašaršija.
In dit stadsdeel heb je al snel het gevoel in een film uit de jaren dertig te verkeren. De geur van kebab die opstijgt uit de nauwe straten, de oproep tot gebed vanaf de Gazi Huzrev-beg moskee en de kleine winkels waar men gekookte koffie met Turks fruit serveert; dat is Sarajevo op zijn best.
Mostar
Het beroemdste symbool van het land wordt gevormd door de gracieuze brug van Mostar. Hoewel Mostar nog steeds aanvoelt als een verdeelde stad, met een buitenproportionele (Kroatische) katholieke kerk als hoogste gebouw, is de brug het bezoek meer dan waard. Tijdens de recente oorlog werd de zestiende-eeuwse brug voor het eerst in haar geschiedenis verwoest.
Tijdens de reconstructie werd pas echt duidelijk hoe geniaal de boogconstructie eigenlijk was. Zelfs met de meest moderne middelen bleek het een hele klus. Maar de brug is in haar oude luister hersteld en spreekt absoluut tot de verbeelding.
Wat veel mensen doen is een combinatie maken tussen de twee landen. Ze gaan dan even naar Mostar, de Dinarische alpen of naar Bihac. Dat is een goede manier om in elk geval iets van het land mee te pikken. Bosnië-Herzegovina heeft echter genoeg te bieden voor een volwaardige vakantie en het is er nu veilig genoeg. ‘Strandliggers’ gaan naar Kroatië, avonturiers naar Bosnië-Herzegovina.
Wandelpracht
Sinds 2017 is Bosnië-Herzegovina een nieuwe SNP bestemming voor wandelingen. Deze reisorganisatie biedt een tocht langs een langeafstandspad aan door de Centrale Balkan. Hier vind je charmante bossen, afwisselend met karakteristieke karstlandschappen en onontdekte dorpjes en stadjes. Kortom, een land dat nog niet door toeristen is platgetreden.