Wuivende palmen op Samoa.
Wuivende palmbomen, witte stranden, strakblauwe luchten, heerlijke vruchten, prachtig snorkelen op Samoa; het klinkt als een willekeurig tropische eiland dat je kan vinden in Polynesië of de Caraïben. De toevoeging van altijd lachende en altijd zingende of neuriënde mensen maakt deze eilandengroep Independent Samoa in de Stille Zuidzee.
American Samoa en Independent Samoa liggen vlak bij elkaar net ten oosten van de internationale datumgrens, maar de landen zijn een wereld van verschil. Het ene vol Coca Cola, baseballcaps en spijkerbroeken, het andere een plek waar het meest traditionele Polynesische leven te vinden is.
Het vulkanische Independent Samoa bestaat uit de twee hoofdeilanden Upolu met de hoofdstad Apia en het vliegveld en het grote Savai’i. Daarnaast zijn er nog een aantal kleinere eilanden waarvan alleen Manono en Apolima bewoond worden. Samoaans is de traditionele taal, maar vrijwel iedereen spreekt Engels.
Lava lava’s
Terwijl de hoofdstad Apia soms wat chaotisch over kan komen, voel je je op de rest van Samoa als in een bad vol rust en vrolijkheid. Buiten Apia worden de straten kleiner, de honden (het enige negatieve punt dat over Samoa verteld kan worden: pas op, ze bijten) schaars, de bloemen kleuriger, de geuren indringender en de auto’s verdwijnen en maken plaats voor wandelende mensen, biggetjes en kippen.
Mensen lachen, zingen, kletsen, dansen, doen weinig en slapen veel. De bevolking draagt felgekleurde lava lava’s (oftewel sarongs); ook de mannen, de kinderen en zelfs de politie. De bussen zijn vrachtwagens met een houten omheining in alle kleuren van de regenboog en van binnen zijn ze versierd met vlaggen en bloemen. Naast het vrolijke gekwebbel van de Samoanen, hoor je in de bussen en op de busstations vooral de snoeiharde reggaemuziek uit de luidsprekers knallen.
Tijdens een verblijf in Samoa zul je ongetwijfeld kennis maken met en gefascineerd raken door andere bijzondere aspecten van de Fa’a Samoa. Zoals de Tatau (de traditionele tatoeages), de Fa’afafine (de alom gerespecteerde “travestieten”), het rugbyspel, de bijzondere volksverhalen, de langzame Siva dans en de manier waarop een gemeenschap (de aigu) door de belangrijkste familie van het dorp wordt geleid.
Gedroogde palmbladen
De meeste mensen wonen nog in de traditionele fale; een houten vloer op palen met een dak van gedroogde palmbladen. De meeste fales hebben gevlochten matten als muren die alleen naar beneden gaan wanneer het regent. Zo krijg je niet alleen elk briesje binnen, maar kun je ook goed in de gaten houden wat er buiten gebeurt en je maakt makkelijk een praatje met de buren.
Door de eenvoudige bouw is het minder erg wanneer weer eens één van de vele orkanen de eilanden bezoekt; met elkaars hulp is een fale zo opnieuw gebouwd. Helaas worden de Westerse huizen als statussymbool gezien en verschijnen ze meer en meer uit het straatbeeld. Probeer een hotel te vinden waar je in deze fales kan overnachten in plaats van in een gewoon, betonnen hotel.
Apia en Savai’i
De Europese missionarissen brachten het Christendom naar Samoa en de religie heeft zich snel en diep in hun levens geworteld. De bijzondere voorwerpen die de witte mensen (Palagi) meenamen, moesten wel het bewijs zijn dat hun God vrijgeviger was dan de eilandgoden. Vooral in Apia en de noordkust van Savai’i vind je veel Barokke kerken die volop bezocht worden.
Helaas zijn veel kerken geruïneerd of beschadigd tijdens de twee zware cyclonen van de jaren negentig. Zondag gaat het hele dorp naar de kerk: iedereen is gekleed in het wit en er wordt gebeden en gospels gezongen. Wanneer je als toerist naar een kerkdienst wilt gaan, ben je van harte welkom. Bedek echter wel je blote benen: het liefst met een lava lava.
Na het kerkbezoek bereiden de mannen de traditionele umu; de heerlijkste gerechten uit de keuken van Samoa worden klaargemaakt op gloeiend hete stenen en afgedekt met palmbladeren waardoor alles lekker mals en sappig blijft. Met zijn allen zittend op de grond geniet je van rauwe vis in kokossaus, bread fruit, koko Samoa (een soort chocolademelk) en gemarineerd vlees.
Snorkelen
Naast ontzettend lieve mensen en een bijzondere cultuur hebben de eilanden van Samoa ook een prachtige natuurschoon. Zo kun je vlak bij Apia, midden in het regenwoud, van Papasee’a Sliding Rock vijf meter naar beneden glijden. Of snorkelen in het Palolo Deep National Marine Reserve, ook dichtbij Apia.
Ook op Upolu is de Piula Cave Pool; een zoetwatermeer dat onder een rots verdwijnt waarboven een klein kerkje staat. Het kristalheldere water nodigt uit om te snorkelen en om afkoeling te zoeken. Aan het einde van de grot kun je via een smalle doorgang naar een volgende poel zwemmen.
Mount Matavanu
Vergeet niet ook het bergachtige binnenland te bezoeken waar veel watervallen te voet zijn te bezoeken. Op het eiland Savai’i vind je één van de grootste blowholes van de wereld: probeer eens een kokosnoot op het juiste moment in zo’n gat te gooien; hij gaat ruim twintig meter de lucht in! Beklim de krater van Mount Matavanu of neem een duik, na een wandeling door oude plantages, langs koeien en paarden, in de Olemoe Falls midden in de jungle.
In het noordwesten van Savai’i kun je een canopy walkway belopen in het Falealupo Rainforest Preserve. Daar werden de Banyan bomen gered door een Amerikaanse bioloog nadat de dorpbewoners in ruil voor hun eerste lagere school het stuk land aan Japanse houtloggers hadden verkocht. Heel bijzonder is een bezoek aan het eiland Manono waar geen auto’s rijden en waar je in anderhalf uur over een soort geitenpad er omheen kunt lopen.
Tijdens deze wandeling word je vergezeld door kindertjes in schooluniformpjes, biggetjes, de mooiste tropische bloemen en wordt je toegelachen en toegewuifd door de volwassenen. Verder kun je in heel Samoa lekker zonnen op spierwitte stranden en zwemmen direct vanuit je fale – bedenk wel dat op de kleinere eilanden en in de afgelegen dorpen ze graag willen dat je in je lava lava zwemt: geen blote benen! Voor degene die ondanks de beklemmende vochtigheid wat meer actie willen; surfen, fietsen, kanoën behoren ook tot de mogelijkheden.
Volbloed Polynesiërs
Meer dan 3500 jaar geleden kwamen de eerste mensen, waarschijnlijk afkomstig uit Maleisië of de Filippijnen, op Samoa terecht. De eerste westerling was, hoe kan het ook anders, de Nederlander Jacob Roggeveen die in 1722 op zoek was naar Australië. Na hem volgden nog een aantal Fransen en Engelsmannen, maar zij werden zo vijandig begroet dat de Europeanen sindsdien met een grote bocht om Samoa heenvoerden. Mede hierdoor heeft Samoa tot de dag van vandaag het hoogste percentage volbloed Polynesiërs onder haar 180.000 inwoners. Meer feiten en achtergronden over onafhankelijk Samoa: Wikipedia Independent Samoa
Vanaf de negentiende eeuw kwam daar verandering in toen een aantal Europeanen zich individueel op Samoa settelden. Deze missionarissen brachten Samoa het Christendom dat zich snel kon wortelen omdat de bijzondere voorwerpen die de witte mensen (Palagi) meenamen als bewijs gezien werden dat hun God vrijgeviger was dan de eilandgoden.
Ook had de god Nafanua de komst van een ander geloof al voorspelt en staat het Samoaanse verhaal over het ontstaan van de wereld erg dicht bij het Genesisverhaal. Vanaf deze tijd ontdekten steeds meer Westerse mogendheden de rijkdom van Samoa en ruzieden met name de Duitsers, Engelsen en Amerikanen voortdurend over de machtsverdeling met de traditionele koningen als marionetten.
Uiteindelijk verdeelden de Duitsers en de Amerikanen rond 1900 de eilanden en zo ontstond het Westerse en het Amerikaanse Samoa. De Duitsers lieten de Samoaanse traditie links liggen en heersten met straffe hand, maar ze werden aan het begin van de eerste wereldoorlog door Nieuw Zeeland van de eilanden gegooid. Al tijdens de Duitse bezetting werd de Mau beweging opgezet, een pacifistische groep die voor de onafhankelijkheid van Samoa streed.
De Nieuw Zeelanders hebben tot aan de onafhankelijkheidsverklaring in 1962 een min of meer vreedzame administratieve regering geleid. Independent Samoa was de eerste onafhankelijke eilandengroep in Polynesië.
Wanneer je besluit Independent Samoa te bezoeken: ga al deze mooie dingen zien, maar doe ook vooral niets; slaap veel, klets veel, geniet van het eten, de geuren en de kleuren; dat doen de Samoanen ook!